Երբեք մի գայթակղեք ձեր գաղտնիքներով: Նույնիսկ ընկերներներին… «Եթե ինչ-որ բան ցավում է, լռիր»: Ծեր Էնցիոի մասին լեգենդը, որը հասել է մինչև մեր օրերը, հիանալի ցույց է տալիս մարդկանց էությունը և այն, ինչ չպետք է ասել նրանց: Ծեր Էնցիոն որդու հեռանալուց հետո մնաց միայնակ: Նա տղամարդավայել հոգ էր տանում տան մասին և զբաղվում անասնապահությամբ: Մի անգամ մեջքն այնքան ցավեց, որ այդ մասին պատմեց հարևանին, ով գլուխը տարուբերեց ու սկսեց խղճալ ծերունուն։ Շուտով այդ լուրը տարածվեց ամբողջ գյուղով մեկ, և բոլորը իմացան, որ խեղճ ծերունու մեջքը ցավում է, և նրա համար դժվար է անասունների խնամքը։ Ամեն անգամ, երբ մարդիկ տեսնում էին ծերունուն, կարեկցանք էին հայտնում նրան, բայց ոչ ոք չէր փորձում օգնել ծերունուն անասունների հարցում։ Շուտով ծերունու մեջքի ցավը սկսեց թուլանալ, բայց շուկայում շրջելով նա դեռ լսում էր, որ իրեն հիվանդ մեջքով ծերուկ են համարում։ Շուտով ծերունու մոտ եկավ այն հարևանը, որին նա առաջինն էր պատմել իր խնդրի մասին և կարեկցանքով ասաց.
«Բարեկամ, ես տեսնում եմ, թե ինչ դժվար է քեզ համար, թույլ տուր, որ քո հողն ու ոչխարները թևերիս տակ վերցնեմ, որովհետև ես դեռ ամուր եմ: Իսկ քեզ կվճարեմ դրանց համար»: Ծերունին ծիծաղեց ի պատասխան հարևանի առաջարկին, ով արժողությունից երեք անգամ պակաս էր առաջարկում: Իսկ հարևանն ասաց. «Այդպես դու գոնե ինչ-որ գումար կաշխատես, այլապես քո տնտեսությունը կկործանվի»:Ծերունին քշեց խորամանկ հարևանին և պահեց տնտեսությունը մինչև որդու գալը: Որդին շնորհակալություն հայտնեց հորը և խորհուրդ խնդրեց. «Հայրիկ, դու իմաստուն ես, կյանքում շատ բան ես տեսել։ Ասա ինձ, թե ինչ պետք է իմանամ կյանքի մասին»: Ծերունին միայն մի բան ասաց. «Եթե ցավում է, լռիր։ Հակառակ դեպքում սկզբում կտան ամենաանպետք բանը՝ խղճահարություն, իսկ հետո կխփեն այնտեղ, որտեղ ցավում է»։ «Ընկերոջդ մի ասա այն, ինչ չէիր ասի թշնամուն»: Ամեն ոք, ով ընկեր ունի, երջանիկ մարդ է, բայց ոչ բոլորը կարող են վստահ լինել, որ նրան, ում ընկեր է անվանում, ամբողջ կյանքում այդպիսին կլինի։ Մարդիկ անհասկանալի արարածներ են, որոնք բախվում են անձնական խնդիրների, աշխարհի անհասկացվածության, նախանձի և չարության հետ:
Յուրաքանչյուր մարդու մեջ կա և՛ լույս, և՛ խավար, ոչ ոք չգիտի, թե երբ է արթնանալու այս կամ այն բանը և արդյո՞ք այն ընդհանրապես կարթնանա. մի՛ գայթակղիր ո՛չ ընկերոջդ, ո՛չ էլ թշնամուդ քո թուլություններով: Բոլոր մեծ կայսրություններն ու միությունները քանդվում են. այդպիսին է կյանքի օրենքը, նույնիսկ եթե ամբողջ սրտով ուզում ես հակառակը հավատալ: Այն, ինչ չես ասի քո թշնամուն, պետք չէ ասել նույնիսկ ընկերոջը: Խնդիրների համար առիթ մի ստեղծեք, որպեսզի գլխիվայր չխրվեք դրանց լուծումների մեջ։ Ընկերությունը ջերմ պահելու շատ եղանակներ կան, բայց եթե ընկերդ օգտագործի ձեր ասածը ձեր դեմ, դուք կզայրանաք երկու հոգու վրա՝ ձեր և ձեր ընկերոջ վրա: Մի օր մի ծեր կույր առյուծ, որին դուրս էին քշել փրայդից, մտավ քարանձավ: Այնտեղ մտավ նաև մի տղամարդ, ով սնունդ և ապաստան էր փնտրում: Առյուծը հարցրեց. «Ո՞վ է այստեղ», և տղան պատասխանեց. «Ես նա եմ, ով քեզ չի վնասի, եթե դու ինձ չվնասես», – տղամարդը չէր ուզում գայթակղել առյուծին նրանով, որ նա մարդ է:
Այսպես նրանք ընկերացան և միասին գնացին որսի։ Սոված երեկոներից մեկի ժամանակ առյուծն ու տղամարդը սկսեցին սրտանց խոսել, և տղամարդը խոստովանեց, որ ինքը մարդ է: Սոված, կույր առյուծը անմիջապես հարձակվեց մարդու վրա և հագեցրեց իր քաղցը։ Ոչ մեկին մի գայթակղեք ձեր գաղտնիքներով: Նույնիսկ ընկերներին: «Ձեր մասին վատ մի խոսեք»: «Ով իրեն նսեմացնում է, թողնում է պայքարելու հնարավորություն։ Այլ մարդկանց կողմից ոտնձգությունների դեմ պայքարելը լավ է, բայց հնարավո՞ր է արդյոք պայքարել ինքդ քո դեմ: Յուրաքանչյուր ոք, ով նսեմացնում է իր արժանիքները, ճակատամարտի սկսվելուց առաջ սպիտակ դրոշ է նետում: Արդար ճակատամարտում պարտվելը սարսափելի չէ, սարսափելին նախքան ճակատամարտը պարտվելն է: Մարդու վերաբերմունքն իր և իր աշխատանքի նկատմամբ ցույց է տալիս, թե ինչպես կարող են ուրիշները վերաբերվել իրեն. եթե մարդ իրեն նսեմացնում է, մյուսներն էլ կհետևեն նրա օրինակին, եթե նա իրեն արժանապատվորեն է պահում, ավելի արժանի կերպով կուրվագծվի իր նկատմամբ վերաբերմունքի շրջանակը»։
Ծեր Օկամն ապրում էր անապատում և տասը տարի փորձում էր լիճ փորել՝ իր և բնակիչների համար ջուր հայթայթելու համար։ Տասներորդ տարում նրան հաջողվեց՝ հողը սկսեց խոնավանալ, և փոսի տեղում լիճ հայտնվեց։ Մարդիկ աներևակայելի ուրախ էին այս կապակցությամբ և գնում էին ծերունու մոտ՝ ջուր բերելու։ Բայց ծերունին չցանկանալով պարծենկոտ երևալ ասում էր, որ իր լճի ջուրը ամենամաքուրը չէ և չնայած տասը տարվա աշխատանքին, նա չի գտնում, որ ինչ-որ արժեքավոր բան է արել. «Միայն Աստված է ինձ թույլ տվել հասնել սրան»: Մարդիկ սկսեցին նրա լճին վերաբերվել այնպես, ինչպես ինքն էր ուզում. մի անգամ մի աղքատ մարդ ջուր խմելու փոխարեն սկսեց ոտքերը լվանալ այնտեղ, մյուսները հետևեցին նրա օրինակին: Շուտով լիճը վերածվեց կեղտոտ բաղնիքի, և թեև ծերունու համար ցավալի էր, թե ինչ է կատարվում իր աշխատանքի հետ, նա ոչինչ չէր կարող անել դրա դեմ. մարդիկ նրա գործին վերաբերվում էին այնպես, ինչպես ինքն էր ասել: